دستورات پرکاربرد لینوکس برای مدیریت سرور

برای مدیریت سرورهای لینوکسی حتماً باید دانش کار با فرامین ابتدایی لینوکسی را داشته باشید، مدیریت سرورهای لینوکس چندان هم سخت نیست فقط کافیست این مرجع فرامین پر کاربرد را به همراه داشته باشید تا بتوانید در صورت لزوم از آن استفاده نمایید:

# arch نمایش معماری سیستم [man]

# free -m نمایش وضعیت حافظه ( RAM ) به مگابایت [man]

# cal 2007 نمایش تقویم سال ۲۰۰۷ میلادی [man]

# cat /proc/cpuinfo نمایش اطلاعات CPU [man]

# cat /proc/interrupts نمایش ‘خطوط در خواست وقفه’ ( IRQ ) سخت افزار های مختلف [man]

# cat /proc/meminfo نمایش اطلاعات حافظه ی سیستم [man]

# cat /proc/swaps نمایش اطلاعات حافظه ی مجازی [man]

# cat /proc/version نمایش نام توزیع و نسخه ی هسته ی استفاده شده در سیستم [man]

# cat /proc/net/dev نمایش آمار و اطلاعات کارت های شبکه و وایرلس [man]

# cat /proc/mounts نمایش فایل سیستم های متصل شده به سیستم [man]

# clock -w ذخیره ی تغییرات تاریخ بروی بایوس [man]

# date نمایش تاریخ سیستم [man]

# date 041217002007.00 تنظیم تاریخ سیستم – به ترتیب از چپ به راست : ماه , روز , ساعت , دقیقه , سال , ثانیه [man]

# dmidecode -q نمایش بسیار کامل اجزای سخت افزاری سیستم [man]

# hdparm -i /dev/hda نمایش مشخصات و ویژگی های دیسک سخت [man]

# hdparm -tT /dev/sda انجام آزمایش ‘خواندن’ بروی دیسک سخت و تعیین سرعت آن [man]

# lspci -tv نمایش قطعات و دستگاههای متصل شده به پورت PCI [man]

# lsusb -tv نمایش قطعات و دستگاههای متصل شده به پورت USB [man]

# uname -m نمایش معماری سیستم [man]

# uname -r نمایش نسخه ی هسته ی استفاده شده در سیستم [man]

# init 0 این دستور برای خاموش کردن سیستم به کار می رود [man]

# logout خارج شدن از سیستم و رفتن به صفحه ی ورود مجدد ( Login ) [man]

# reboot این دستور برای راه اندازی مجدد ( restart ) سیستم به کار می رود [man]

# shutdown -h now این دستور برای خاموش کردن سیستم به کار می رود [man]

# shutdown -h 16:30 & خاموش کردن سیستم در ساعت و دقیقه ی معین [man]

# shutdown -c لغو کردن ( cancel ) خاموش شدن سیستم در زمان معین [man]

# shutdown -r now این دستور برای راه اندازی مجدد ( restart ) سیستم به کار می رود [man]

# telinit 0 این دستور برای خاموش کردن سیستم به کار می رود [man]

# cd /home ورود به دایرکتوری یا شاخه ی مورد نظر مانند پوشه ی خانگی ( home ) [man]

# cd .. برگشتن به دایرکتوری قبلی [man]

# cd ../.. برگشتن به دو دایرکتوری قبلی [man]

# cd رفتن به پوشه ی خانگی ( home ) از هر مسیر دلخواه [man]

# cd ~user1 رفتن به پوشه ی خانگی کاربر مورد نظر از هر مسیر دلخواه [man]

# cd – برگشتن به آخرین دایرکتوری ( مسیر ) که در آن بوده اید [man]

# cp file1 file2 کپی کردن یک فایل با نام file1 به مسیر مورد نظر [man]

# cp dir/* . کپی کردن تمام فایل های موجود در دایرکتوری مورد نظر به مسیر جاری که در آن هستید [man]

# cp -a /tmp/dir1 . کپی کردن دایرکتوری مورد نظر به مسیر جاری که در آن هستید [man]

# cp -a dir1 dir2 کپی دایرکتوری مبدا ( dir1 ) به دایرکتوری مقصد ( dir2 ). به جای dir1 و dir2 مسیر کامل دایرکتوری های مبدا و مقصد را قرار دهید [man]

# cp file file1 نمایش نوع و ماهیت یک فایل به همراه مشخصات آن. به جای file1 مسیر فایل مورد نظر را قرار دهید [man]

# iconv -l نمایش لیست سیستم های کد گذاری [man]

# iconv -f fromEncoding -t toEncoding inputFile > outputFile تبدیل سیستم کدگذاری ( encoding ) یک فایل ورودی به یک سیستم کدگذاری دیگر [man]

# find . -maxdepth 1 -name *.jpg -print -exec convert تغییر اندازه ی دسته ای فایل ها در دایرکتوری جاری و ارسال آنها به یک دایرکتوری thumbnails ( به برنامه convert از Imagemagick نیاز می باشد ) [man]

# ln -s file1 lnk1 ایجاد لینک نمادین ( میانبر ) به فایل یا دایرکتوری دلخواه. به جای file1 مسیر فایل یا دایرکتوری مورد نظر و به جای lnk1 مسیر دایرکتوری که قرار است فایل یا دایرکتوری میانبر در آن ایجاد شود را قرار دهید [man]

# ln file1 lnk1 ایجاد لینک فیزیکی به یک فایل یا دایرکتوری ( در واقع همان عمل کپی می باشد ) [man]

# ls نمایش فایل ها و دایرکتوری های موجود در دایرکتوری جاری [man]

# ls -F نمایش فایل ها و دایرکتوری های موجود در دایرکتوری جاری [man]

# ls -l نمایش جزئیات فایل ها و دایرکتوری های موجود در دایرکتوری جاری [man]

# ls -a نمایش فایل ها و دایرکتوری های موجود و همچنین فایل های مخفی در دایرکتوری جاری [man]

# ls *[0-9]* نمایش فایل ها و دایرکتوری هایی که اسم آنها شامل اعداد است [man]

# lstree نمایش تمام فایل ها و دایرکتوری های یک شاخه [man]

# mkdir dir1 ایجاد یک دایرکتوری با نام dir1 در مسیر مورد نظر [man]

# mkdir dir1 dir2 ایجاد دو دایرکتوری همزمان در مسیر مورد نظر [man]

# mkdir -p /tmp/dir1/dir2 ایجاد یک شاخه ی دایرکتوری با شروع از root [man]

# mv dir1 new_dir تغییر نام یا جا به جا کردن ( move ) یک فایل یا دایرکتوری [man]

# pwd نشان دادن مسیر دایرکتوری جاری [man]

# rm -f file1 پاک کردن یک فایل با نام file1 [man]

# rm -rf dir1 پاک کردن یک دایرکتوری با نام dir1 و محتویات آن به صورت بازگشتی [man]

# rm -rf dir1 dir2 پاک کردن دو دایرکتوری در مسیر مورد نظر و محتویات آنها به صورت بازگشتی [man]

# rmdir dir1 پاک کردن یک دایرکتوری با نام dir1 [man]

# touch -t 0712250000 file1 تغییر تاریخ ویرایش یا تغییر یک فایل یا دایرکتوری. به جای file1 مسیر فایل یا دایرکتوری مورد نظر را قرار دهید [man]

# tree نمایش تمام فایل ها و دایرکتوری های یک شاخه [man]

# chgrp group1 file1 تغییر گروه فایل با نام file1 به گروه با نام group1 [man]

# chmod ugo+rwx directory1 تغییر مجوز یک فایل یا دایرکتوری. خواندن (r) , نوشتن (w) , اجرای فایل یا جستجوی دایرکتوری (x) , مالکیت کاربری (u) , مالکیت کاربران گروه فایل (g) , مالکیت کاربران خارج از گروه فایل مورد نظر (o) [man]

# chmod go-rwx directory1 حذف مجوزهای یک فایل یا دایرکتوری [man]

# chmod u+s /bin/file1 دادن مجوز اجرایی به فایل با نام file1 به کاربر جاری [man]

# chmod u-s /bin/file1 حدف مجوزی اجرایی یک فایل با نام file1 از کاربر جاری [man]

# chmod g+s /home/public دادن مجوز اجرایی به دایرکتوری با نام public به گروه جاری [man]

# chmod g-s /home/public حدف مجوزی اجرایی یک دایرکتوری با نام public از گروه جاری [man]

# chmod o+t /home/public دادن مجوز حذف فایل های یک دایرکتوری فقط به کاربر جاری [man]

# chmod o-t /home/public لغو مجوز حذف فایل های یک دایرکتوری از کاربر جاری [man]

# chown user1 file1 تغییر مالکیت یک فایل یه کاربر user1 [man]

# chown -R user1 directory1 تغییر مالکیت یک دایرکتوری و تمام محتویات آن به کاربر user1 [man]

# chown user1:group1 file1 تغییر مالکیت فایل با نام file1 به گروه و کاربر group1 و user1 [man]

# find / -perm -u+s نمایش همه ی فایل ها داخل پارتیشن لینوکس ( / ) که دارای مجوز مورد نظر هستند [man]

# ls -lh نمایش مجوز فایل ها در مسیر مورد نظر [man]

# bunzip2 file1.bz2 خارج کردن فایل file1.bz2 از حالت فشرده [man]

# bzip2 file1 فشرده کردن ( compress ) یک فایل با نام file1 با فرمت bzip2 [man]

# gunzip file1.gz خارج کردن فایل file1.gz از حالت فشرده [man]

# gzip file1 فشرده کردن ( compress ) یک فایل با نام file1 با فرمت gzip [man]

# gzip -9 file1 فشرده کردن ( compress ) یک فایل با نام file1 با فرمت gzip با بیشترین میزان فشردگی [man]

# rar a file1.rar test_file فشرده کردن ( compress ) یک فایل با نام file1 با فرمت rar [man]

# rar a file1.rar file1 file2 dir1 فشرده کردن ( compress ) چند فایل یا دایرکتوری به طور همزمان [man]

# rar x file1.rar خارج کردن فایل file1.rar از حالت فشرده [man]

# tar -cvf archive.tar file1 ایجاد یک فایل با فرمت tar به صورت غیر فشرده [man]

# tar -cvf archive.tar file1 file2 dir1 ایجاد یک فایل فشرده , حاوی چند فایل و دایرکتوری [man]

# tar -tf archive.tar نمایش محتویات یک فایل فشرده با فرمت tar [man]

# tar -xvf archive.tar خارج کردن یک فایل فشرده با فرمت tar [man]

# tar -xvf archive.tar -C /tmp خارج کردن یک فایل فشرده با فرمت tar به مسیر tmp [man]

# tar -cvfj archive.tar.bz2 dir1 ایجاد یک فایل فشرده با فرمت tar.bz2 [man]

# tar -xvfj archive.tar.bz2 خارج کردن یک فایل فشرده با فرمت tar.bz2 [man]

# tar -cvfz archive.tar.gz dir1 ایجاد یک فایل فشرده با فرمت tar.gz [man]

# tar -xvfz archive.tar.gz خارج کردن یک فایل فشرده با فرمت tar.gz [man]

# unrar x file1.rar خارج کردن فایل file1.rar از حالت فشرده [man]

# unzip file1.zip خارج کردن یک فایل فشرده با فرمت zip [man]

# zip file1.zip file1 ایجاد یک فایل فشرده با فرمت zip [man]

# zip -r file1.zip file1 file2 dir1 ایجاد یک فایل فشرده با فرمت zip که حاوی تعدادی فایل و دایرکتوری است [man]

# chage -E 2005-12-31 user1 تعیین محدودیت زمانی برای پسورد کاربر user1 [man]

# groupadd [group] ایجاد یک گروه جدید [man]

# groupdel [group] حذف یک گروه [man]

# groupmod -n moon sun تغییر نام یک گروه از moon به sun [man]

# grpck کنترل و بررسی گرامر و فرمت صحیح فایل etc/group و موجود بودن گروه ها [man]

# newgrp – [group] وارد شدن به یک گروه جدید و تغییر گروه پیش فرض فایل های ایجاد شده ی جدید [man]

# passwd تغییر پسورد کاربر ریشه ( root ) [man]

# passwd user1 تغییر پسورد کاربر با نام user1 [man]

# pwck کنترل و بررسی گرامر و فرمت صحیح فایل etc/passwd و موجود بودن کاربران [man]

# useradd -c “User Linux” -g admin -d /home/user1 -s /bin/bash user1 ایجاد یک کاربر جدید با نام user1 در گروه admin [man]

# useradd user1 ایجاد یک کاربر جدید با نام user1 [man]

# userdel -r user1 حذف یک کاربر. گزینه ی r , دایرکتوری متعلق به کاربر در دایرکتوری home را پاک خواهد کرد ! [man]

/bin :
برنامه‌های باینری اجرایی (فایل) مورد نیاز در طول بوت ،تعمیر ،فایل های مورد نیاز برای اجرای در حالت تک کاربر و چیزهای با اهمیت دیگر ،دستورات پایه viz., cat, du, df, tar, rpm, wc, history و غیره در این دایرکتوری قرار دارند.

/boot :
دارای فایل های مهم در طول فرآیند راه اندازی سیستم، از جمله هسته لینوکس است.

/dev :
شامل فایل‌های دیوایس برای همه‌ی دیوایس‌های سخت افزاری برای یک ماشین ،به عنوان مثال cdrom, cpu می‌باشد.

/etc :
شامل فایل‌های پیکربندی برنامه‌ها ،راه اندازی، خاموش کردن، شروع، توقف اسکریپت برای هر برنامه‌ی منحصر به فرد است.

/home :
دایرکتوری خانگی کاربران. هر زمان که یک کاربر جدید ایجاد می شود، یک دایرکتوری به نام کاربر در دایرکتوری home ایجاد شده که شامل دایرکتوری های دیگر مانند Desktop, Downloads, Documents و غیره می‌باشد.

/lib :
دایرکتوری Lib شامل ماژول های کرنل و تصاویر کتابخانه مشترک مورد نیاز برای بوت کردن سیستم و اجرای دستورات در فایل سیستم ریشه می‌باشد.

/lost+found :
این دایرکتوری در هنگام نصب لینوکس نصب شده ،برای بازیابی فایل‌ها که ممکن است با خاموشی غیر منتظره آسیب ببینند استفاده می‌شود

/media :
یک دایرکتوری موقتی مانت ،که برای دیوایس‌های جداشدنی یعنی media/cdrom ایجاد شده است.

/mnt :
پوشه‌ی مانت موقت که برای مانت کردن فایل سیستم استفاده می‌شود.

/opt :
opt مختصر شده‌ی Optional است.شامل نرم‌افزارهای سوم شخص مثل جاوا و غیره است.

/proc :
یک سیستم فایل مجازی و کاذب که شامل اطلاعات مربوط به فرایند در حال اجرا با یک ID فرایند مخصوص به نام pid است.

/root :
این دایرکتوری خانه برای کاربر ریشه است و هرگز نباید با ‘/’ اشتباه گرفته شود.

/run :
این پوشه ،تنها راه حل بی‌نقص برای مشکل early-runtime-dir می‌باشد.

/sbin :
شامل برنامه‌های اجرایی باینری ،مورد نیاز مدیریت سیستم برای نگهداری یعنی iptables, fdisk, ifconfig, swapon, reboot و غیره می‌باشد.

/srv :
srv خلاصه شده‌ی Service است.این پوشه شامل فایل های مربوط به سرویس و سرور خاص است.

/sys :
توزیع‌های مدرن لینوکس شامل یک دایرکتوری /sys به عنوان فایل سیستم مجازی هستند که تغیرات دستگاه‌های متصل به سیستم را اجازه می‌دهد و ذخیره می‌کند.

/tmp :
دایرکتوری موقت سیستم که توسط کاربران و ریشه قابل دسترسی است.فایل‌های موقتی برای کاربر و سیستم تا بوت بعدی در این دایرکتوری ذخیره می‌شود.

/usr :
شامل فایل های باینری اجرایی، مستندات، کد منبع، کتابخانه ها برای برنامه سطح دوم است.

/var :
مخفف variable است.محتویات این فایل ،انتظار می رود که زیاد شود.این پوشه شامل log, lock, spool, mail و فایل‌های موقتی است.

بررسی فایل های مهم، محل آن‌ها و قابلیت استفاده‌ی آن‌ها

لینوکس یک سیستم پیچیده است که به یک راه موثرتر و پیچیده‌تر برای شروع، توقف، نگهداری و راه اندازی مجدد یک سیستم بر خلاف ویندوز نیاز دارد.تعاریف خوبِ فایل‌های پیکربندی ،فایل‌های باینری ،صفحات man ،فایل‌های اطلاعات و غیره برای هر فرایند در لینوکس وجود دارد.

/boot/vmlinuz :
فایل هسته لینوکس است.

/dev/hda :
فایل دیوایس برای اولین IDE HDD (هارد دیسک)

/dev/hdc :
فایل دیوایس برای IDE Cdrom ،معمولا

/dev/null :
یک دیوایس کاذب ،که وجود ندارد.گاهی اوقات خروجی زباله‌ به /dev/null هدایت می‌شود ،به طوری که برای همیشه از بین می‌رود.

/etc/bashrc :
شامل پیشفرض‌های سیستم و نام‌های مستعار (aliase ) توسط شل باش است.

/etc/crontab :
یک اسکریپت شل برای اجرا کردن دستورات خاص در یک بازه‌ی زمانی از پیش تعیین شده.

/etc/exports :
اطلاعاتی از فایل سیستم های موجود در شبکه.

/etc/fstab :
اطلاعاتی از هارد دیسک و نقطه سوار آن.

/etc/group :
اطلاعات Security Group.

/etc/grub.conf :
فایل پیکربندی بوت لودر گراب.

/etc/init.d :
سرویس اسکریپت راه‌انداز

/etc/lilo.conf :
فایل پیکربندی لیلو بوت لودر.

/etc/hosts :
اطلاعات IP آدرس‌ها و نام‌های میزبان مربوطه.

/etc/hosts.allow :
فهرست میزبان‌های مجاز به دسترسی به خدمات بر روی ماشین محلی.

/etc/host.deny :
فهرست میزبان‌های غیرمجاز به دسترسی به خدمات بر روی ماشین محلی.

/etc/inittab :
فرایند INIT و تعامل آنها در سطح اجراهای مختلف.

/etc/issue :
اجازه به ویرایش پیام قبل از ورود را می‌دهد.

/etc/modules.conf :
فایل های پیکربندی برای ماژول های سیستم.

/etc/motd :
به مخفف پیام روز(Message Of The Day)، کاربران پیام را پس از ورود به سیستم دریافت می‌کنند.

/etc/mtab :
اطلاعات بلاک‌های سوار شده‌ی درحال حاضر.

/etc/passwd :
شامل پسورد‌های کاربران سیستم در یک فایل سایه ،پیاده سازی امنیتی.

/etc/printcap :
اطلاعات پرینتر.

/etc/profile :
پیشفرض شل Bash

/etc/profile.d :
اسکریپت برنامه ،پس از ورود اجرا شده.

/etc/rc.d :
اطلاعات در مورد سطح اجرای اسکریپت های خاص.

/etc/rc.d/init.d :
سطح اجرای اسکریپت به هنگام راه اندازی.

/etc/resolv.conf :
(Domain Name Server(DNS هایی که توسط سیستم استفاده می‌شود.

/etc/securetty :
لیست ترمینال ،جایی که ورود ریشه امکان‌پذیر می‌باشد.

/etc/skel :
اسکریپتی که در دایرکتوری خانگی کاربر جدید ،ساکن شده است.

/etc/termcap :
یک فایل ASCII که رفتار ترمینال، کنسول ها و پرینتر ها را تعریف می کند.

/etc/X11 :
فایل های پیکربندی سیستم پنجره‌ی X.

/usr/bin :
دستورات اجرایی کاربر عادی.

/usr/bin/X11 :
باینری سیستم پنجره X.

/usr/include :
شامل فایل های include استفاده شده توسط برنامه ‘C‘.

/usr/share :
دایرکتوری به اشتراک گذاشته شده از فایل های man، فایل‌های info، و غیره

/usr/lib :
فایل های کتابخانه‌ای که در طول زمان کامپایل برنامه مورد نیاز است.

/usr/sbin :
دستورات برای Super User &برای مدیریت سیستم.

/proc/cpuinfo :
اطلاعات CPU.

/proc/filesystems :
اطلاعات فایل سیستم که در حال حاضر استفاده می شود.

/proc/interrupts :
اطلاعات در مورد وقفه های فعلی که در حال حاضر مورد استفاده قرار گیرد.

/proc/ioports :
شامل همه آدرس‌های ورودی / خروجی استفاده شده توسط دستگاه بر روی سرور.

/proc/meminfo :
اطلاعات حافظه قابل استفاده.

/proc/modules :
استفاده از ماژول کرنل.

/proc/mount :
اطلاعات فایل سیستم سوار(Mount) شده.

/proc/stat :
آمار‌های مفصل از سیستم فعلی.

/proc/swaps :
اطلاعات فایل Swap.

/version :
اطلاعات نسخه‌ی لینوکس.

/var/log/lastlog :
لاگ از آخرین فرایند بوت.

/var/log/messages :
لاگ از پیام‌های تولید شده توسط syslog daemon در بوت.

/var/log/wtmp :
لیست زمان ورود و مدت زمان هر کاربر بر روی سیستم فعلی.